فرض کنید که می‌خواهید از جامعه آماری بزرگی درباره موضوعی خاص تحقیق کنید. برای اینکه بتوانید مخاطب هدف واقعی جامعه‌تان را پیدا کنید و نتایج منطقی و صحیحی به دست آورید، استفاده از سوال غربالگری به شما کمک شایانی در انجام تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی می‌کند. به کمک سوال‌های غربالگری یا Screening Questions می‌توانید تشخیص دهید که چه مخاطبی برای پاسخگویی به پرسشنامه شما مناسب است و چه مخاطبی نباید به پاسخگویی ادامه دهد.
تحقیقات بازار، عموما، با در نظر داشتن بازار هدفی با ویژگی‌های مشخص همراه است. سوال‌های غربالگری سوال‌هایی هستند که محقق آن‌ها را در ابتدای پرسشنامه تحقیق بازار قرار می‌دهد تا پس از اطمینان از واجد شرایط بودن پاسخ‌دهندگان، سوال‌های اصلی که منطبق بر اهداف پرسشنامه هستند را نمایش دهد و بپرسد.
فهرست مطالب
سوال غربالگری در پرسشنامه تحقیقات بازار چیست؟
همان‌طور که گفته شد، سوال‌های غربالگری اولین سوالاتی هستند که در پرسشنامه تحقیقات بازار باید پرسید تا جامعه هدف را به طور صحیح و مناسبی مشخص کرد. برای اینکه بتوانید، بهتر ساز وکار سوال‌های غربالگری را درک کنید به این مثال توجه کنید:
فرض کنید مجموعه‌ای درمانی هستید و می‌خواهید روی عوارض پس از بهبود کرونا در بیماران تحقیق کنید. برای اینکه جامعه آماری خود را به درستی انتخاب کنید باید قبل از هر چیز کسانی را انتخاب کنید که حداقل ۲ ماه از زمان بهبودیشان گذشته است. پس اولین سوال غربالگری که می‌پرسید این خواهد بود:
-چقدر از زمان بهبودی شما به کرونا می‌گذرد؟
الف) یک تا دو ماه
ب) دو تا سه ماه
ج) سه تا پنج ماه
پاسخ دهندگانی که گزینه ب و ج را انتخاب می‌کنند احتمالا گزینه‌های مناسبی برای ادامه تحقیق هستند. بدین ترتیب توانسته‌اید از میان جامعه عظیم آماری پیش رویتان فقط کسانی را انتخاب کنید که واقعا برای پاسخگویی به آن پرسشنامه آنلاین مناسب هستند.
برای اینکه با انواع سوالات پرسشنامه تحقیقات بازار آشنا شوید، مقاله مرتبط با آن را بخوانید.
مزایای استفاده از سوال‌های غربالگری
در این‌جا در واقع می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که چرا سوال‌های غربالگری باعث بهبود پرسشنامه شما می‌شوند و برایتان نتایج بهتری را به ارمغان می‌آورند.
به چند دلیل مختلف به شما توصیه می‌کنیم از سوال‌های غربالگری در پرسشنامه تحقیقات بازار خود استفاده کنید.
-
جامعه هدف درست خود دست پیدا کنید
رسیدن به جامعه صحیح هدف باعث می‌شود که نتایج مطمئن‌تر و صحیح‌تری داشته باشید. فرض کنید که سوالات خود را برای جامعه هدفی بسیار بزرگ می‌فرستید. در این صورت فقط به کمک سوالات غربالگری می‌توانید مطمئن شوید که پاسخ دهندگان واجد تمام شرایط شما هستند.
-
داده‌ها را سریع‌تر تحلیل کنید
اگر پاسخ مناسب را از مخاطبان هدف خود بگیرید می‌توانید زمان زیادی را ذخیره کنید چرا که در این صورت پاسخ‌های نامربوط را فیلتر کرده‌اید و فقط زمانتان را به تحلیل پاسخ‌های ارزشمند اختصاص می‌دهید.
-
کمتر سوگیری داشته باشید
افرادی که به پرسشنامه شما پاسخ می‌دهند ممکن است اطلاعات لازم را در حوزه سوالات شما نداشته باشند یا تجربه کافی برای پاسخگویی به سوالات نداشته باشند و به طور کلی مناسب پاسخ دادن به سوالات شما نباشند. به کمک سوالات غربالگری می‌توانید افرادی را انتخاب کنید که استانداردهای لازم را برای پاسخ‌دهی به سوالات شما دارند.
-
وضعیت مخاطبانتان را بررسی مجدد کنید
ممکن است افرادی که برای پاسخگویی به سوالات خود انتخاب کرده‌اید در گذر زمان وضعیت شغلی و خانوادگیشان تغییر کرده باشد و در این صورت برای پاسخگویی به سوالات شما مناسب نباشند. مثلا شاید برخی از افراد پاسخ دهنده ازدواج کرده باشند یا صاحب فرزند شده باشند و در این صورت دیگر برای پاسخگویی به سوالات شما مناسب نباشند. به این ترتیب به کمک سوالات غربالگری می‌توانید این افراد را از لیست پاسخ دهندگان خود فیلتر کنید.
انواع سوال‌های غربالگری در تحقیقات بازار
- غربالگری پاسخ‌دهندگان به کمک اطلاعات جمعیت‌شناختی: رایج‌ترین شیوه استفاده از سوال‌های غربالگری، پرسش در خصوص سن، میزان درآمد، جنسیت، استان محل اقامت و دیگر موارد است. گروه سوال جمعیت‌شناختی اطمینان خاطر از انطباق ویژگی‌های پاسخ‌دهندگان با جامعه هدف موردنظر را فراهم می‌سازد. در پرس لاین می‌توانید از ویژگی گروه سوال و ساخت پرسشنامه استفاده کنید و مخاطب اصلی را از مخاطب فرعی جداکنید.
مثلا:
-هر چند وقت یک بار به اینستاگرام سر می‌زنید؟
الف) هر روز
ب) چند بار در هفته
ج) یکبار در هفته
د)هیچ گاه
بنابراین اگر بخواهید از کسانی نظرسنجی کنید که بلاگر اینستاگرامی هستند یا اوقات زیادی را در اینستاگرام می‌گذرانند می‌توانید کسانی را که به گزینه «هیچ گاه» یا «یکبار در هفته» پاسخ داده‌اند را از لیستتان حذف کنید.
- غربالگری پاسخ‌دهندگان به کمک میزان دانش و آگاهی آن‌ها: برخی تحقیقات بازار مرتبط با محصول یا خدماتی خاص هستند و پاسخ‌دهنده باید میزان مشخصی آگاهی و دانش در آن حوزه داشته باشد تا خطایی در تحلیل نتایج و تصمیم‌گیری رخ ندهد. مثلا فروشگاهی به دنبال ارزیابی بازار محصولات تخصصی کوهنوردی است. ابتدا چند سوال مرتبط با وسایل مختلف کوهنوردی می‌پرسد تا اطمینان یابد پاسخ‌دهنده با این حوزه آشنا است.
مثلا فرض کنید می‌خواهید در زمینه کرونا تحقیقات بازار برای محصولات پزشکی مرتبط با این حوزه انجام دهید:
-آیا خودتان یا یکی از بستگان شما در این زمینه‌ها مشغول به کار هستید؟
الف) لوازم پزشکی
ب) پزشکی
ج) آزمایشگاه تشخیص طبی
د) هیچ کدام
برای اینکه از سوگیری در نتایج تحقیقات بازار جلوگیری کنید، می‌توانید افرادی را انتخاب کنید که گزینه «هیچ کدام» را انتخاب کرده است.
- غربالگری پاسخ‌دهندگان به کمک احراز هویت: در برخی تحقیقات بازار جامعه مخاطب باید ابتدا احراز هویت شوند. مثلا سازمانی برای محصول یا خدمت جدید به دنبال جمع‌آوری نظرات نمایندگان فروش خود در مناطق مختلف ایران است. هر نماینده باید در ابتدا کد پرسنلی یا رمز عبوری که برای آن‌ها قبلا ایمیل شده است را وارد نماید تا پس از صحت‌سنجی آن بتواند به سوال‌های پرسشنامه پاسخ دهد.
توصیه‌هایی برای طراحی سوال‌های غربالگری
۱. گروه سوال‌های غربالگری کوتاه باشد. بهتر است تعداد سوال‌های غربالگری کمتر از ده سوال باشد و پاسخ‌دهی به آن‌ها حداکثر ۲ دقیقه زمان ببرد.
۲. به گروه سوال‌های غربالگری مانند یک قیف نگاه کنید. ابتدا سوال‌های کلی بپرسید و به تدریج آن‌ها را دقیق‌تر و جزیی‌تر کنید. مثلا ابتدا بپرسید: آیا در ماه گذشته سفارش آنلاین داده‌اید؟ اگر پاسخ مثبت بود، در یک سوال چند‌گزینه‌ای چند‌انتخابی بپرسید: از کدام وب‌سایت‌ها در ماه گذشته سفارش آنلاین داده‌اید؟
۳. سوال غربالگری با بیشتر از دو گزینه «بلی/خیر» طراحی کنید. مثلا بهتر است بپرسید: کدام گزینه نحوه تردد شما در تهران در ماه گذشته را بهتر توصیف می‌کند؟ شامل گزینه‌های سفر با ماشین شخصی، استفاده از مترو، استفاده از اتوبوس‌های شهری، استفاده از اپلیکیشن‌های درخواست خودرو. به جای اینکه بپرسید: آیا در ماه گذشته از اپلیکیشن‌های درخواست خودرو استفاده کرده‌اید؟ و صرفا دو گزینه بله و خیر قرار دهید.
۴. در گروه سوال جمعیت‌شناختی تنها سوال‌های مورد نیاز را بپرسید و اطلاعات بیشتر برای تکمیل پروفایل مشتری/کاربر/سازمان را در انتهای پرسشنامه قرار دهید.
۵. به گونه‌ای سوال نپرسید که پاسخ دهندگان فکر کنند باید جواب صحیح را انتخاب کنند. در برخی از پرسشنامه‌ها سوالات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پاسخ دهنده به جای اینکه نظر خود را بیان کند، جواب صحیح را انتخاب می‌کند. مثلا:
سوال غلط: آیا باید غذای ارگانیک خرید؟
الف) بله
ب)خیر
سوال صحیح: چقدر به نظرتان مهم است که غذای ارگانیک بخریم؟
الف) بسیار زیاد
ب) کم
ج)بسیار کم
طراحی سوال غربالگری به کمک ویژگی «افزودن شرط» در پُرس‌لاین
استفاده از سوال‌های غربالگری به معنی ایجاد مسیرهای مختلف و متفاوت پاسخ‌دهی در پرسشنامه آنلاین است. با استفاده از ویژگی «افزودن شرط» به راحتی می‌توانید پیچیده‌ترین مسیرهای پاسخ‌دهی را در پرسشنامه ایجاد کنید. توصیه می‌کنیم قبل از تنظیم شرط در پرسشنامه، روی کاغذ فلوچارت موردنظر را طراحی کنید.
برای آشنایی با نحوه افزودن شرط، این ویدیوی کوتاه را ببینید.
نتیجه گیری
برای اینکه بتوانید بهترین نتیجه را از تحقیقات بازارایابی خود بگیرید لازم است که از سوالات غربالگری استفاده کنید. نرم افزار ساخت پرسشنامه آنلاین رایگان پرس لاین به شما کمک می‌کند مسیری هموارتر را طی کنید و سریع‌تر به نتیجه لازم برسید. برای ساخت پرسشنامه آنلاین رایگان همین حالا در پرس لاین ثبت نام کنید.
عالی
عالی است