رضایت شغلی چیست و چه عواملی دارد؟ + ۳ تکنیک برای افزایش چشمگیر رضایت شغلی
بر اساس تحقیقات انجام شده در شرکت مکنزی، از آپریل ۲۰۲۱ به بعد، بیش از ۱۹ میلیون کارمند آمریکایی شغل خود را ترک کرده‌اند و دلیل اکثر آن چیزی جز عدم رضایت شغلی نیست! خیلی‌ها تا امروز توانسته‌اند با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های مربوط به افزایش رضایت شغلی، کیفیت کار خود را ارتقا دهند و از انرژی که در کار صرف می‌کنند نتیجه بهتری کسب کنند. اگر درمورد رضایت شغلی کارکنان و سرشاخه‌های آن اطلاعات لازم را کسب نکنید، در شغل خود به اوج خود نمی‌رسید و دائم دچار مشکلات می‌شوید. از آنجا که کسب آگاهی درمورد رضایت اهمیت بالایی دارد، در این مقاله قصد داریم تا تمام مسائل مربوط به آن را بررسی کنیم.
فهرست مطالب
رضایت شغلی چیست؟
اگر بخواهیم خیلی ساده بیان کنیم، باید بگوییم که میزان رضایت شغلی به معنای احساسات خوب، میزان حس رضایت و درصد امیدی است که فردی به شغل خود دارد. مثلاً، طبق تحقیقات انجام شده در کشور آمریکا در سال ۲۰۲۲، بیش از ۶۰ درصد کارکنان آمریکایی از شغل خود رضایت دارند و این مسئله را به نوعی در زندگی خود تجربه می‌کنند. در ادامه، میزان رضایت افراد سایر کشورها را مشاهده می‌کنید.
- کشور انگلیس: ۷۴ درصد رضایت (تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۲۲) منبع
- کشور استرالیا: ۵۱ درصد رضایت (تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۲۱) منبع
- کشور هلند: ۸۷ درصد رضایت (تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۴) منبع
در تکمیل صحبت‌های بالا باید بگوییم که اصول اولیه‌ای وجود دارد که اگر هر فرد یک مجموعه آن‌ها را دارا باشد، به رضایت دست پیدا کرده است.
عوامل مؤثر بر رضایت شغلی چیست؟
از جمله عوامل مؤثر بر رضایت از کار می‌توان عوامل محیطی، درونی و شخصیتی را مطرح کرد. یعنی میزان رضایت هر فرد از شغل و کار خود از طریق این ویژگی‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که فاکتورهای رضایت شغلی در کشورهای مختلف متفاوت است.
عوامل درونی
در میان فاکتورهای رضایت شغلی در ایران، یک سری از عوامل به شخصیت افراد بستگی دارد و محیط بیرون هر چقدر هم که خوب باشد، رضایت را برای فرد به ارمغان نمی‌آورد! درون افراد از سایر مسائل اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا با کسب آگاهی و دانش، این امکان وجود دارد تا تغییرات لازم از درون به وجود بیاید. در ادامه مهم‌ترین عوامل درونی تأثیرگذار بر میزان رضایت از شغل را عنوان می‌کنیم.
توجه: حتماً برای تحلیل این موارد و بررسی میزان رضایت هر کارمند بر اساس معیارها، از پلتفرم‌های تولید داده و یا فرم‌ساز کمک بگیرید. پلتفورم‌هایی مانند پُرس‌لاین، اطلاعات و داده خام را به آمار قابل استفاده و مفید تبدیل می‌کنند.
اهداف شخصی
برخی از افراد اهداف مشخص و تعیین شده‌ای دارند و در راستای آن تلاش می‌کنند؛ در صورتی که برخی دیگر هیچ هدف مشخصی برای خود در نظر نگرفته‌اند و صرفاً بدون برنامه زندگی خود را پیش می‌برند. دیدگاه هر کدام از این افراد نسبت به شغل خود متفاوت است؛ برای مثال اگر فرد هدف‌مند، کار را در مقابل اهداف خود ببیند، رضایت کافی را از شغل خود نخواهد داشت؛ حتی اگر تمامی شرایط محیا باشد!
تیپ شخصیتی
انواع مختلفی از تیپ‌های شخصیتی وجود دارد و هر کدام ابعاد مختلفی را در بر می‌گیرند. برخی افراد درون‌گرا هستند و با دیگران راحت ارتباط نمی‌گیرند؛ در صورتی که برخی دیگر برای برقراری ارتباط با هم‌تیمی‌ها هیچ مشکلی ندارند و کار را راحت پیش می‌برند.
عوامل محیطی
شرایط و زندگی شخصی
شرایط شخصی و محیط خانوادگی فرد در روحیه او تأثیر می‌گذارد و این مسئله از جمله فاکتورهای رضایت شغلی در ایران و سایر کشورها است. اگر کسی در زندگی شخصی خود دچار مشکلات فراوان و طاقت‌فرسا باشد، نباید از او انتظار رضایت از شغل را داشته باشیم.
تعادل بین کار و زندگی
فرد باید این توانایی را داشته باشد تا بین کار و زندگی شخصی یک تعادل برقرار کند. در ادامه مثال حامد ۳۸ساله از تبریز را برایتان آورده‌ایم تا کاملاً با این مسئله آشنا شوید.
من حامد هستم و در سه سال اخیر راننده شخصی افراد مهم بوده‌ام. بالا بودن درآمد من را ترغیب کرد که سراغ این شغل بروم. اگر بخواهم بعد از این مدت نظر خود را صادقانه بیان کنم باید بگویم که من هیچ‌گونه رضایت از کار نداشتم! دلیلش هم این است که مجبور بودم در تمامی زمان‌ها در دسترس باشم و آن‌ها را از یک مقصد به دیگری انتقال دهم. حتی در مواقع و روزهای تعطیل امکان برقراری تعادل بین زندگی شخصی و کار خودم وجود نداشت؛ برای مثال مجبور بودم از سر میز شام با خانواده بلند شوم و به یکی از افراد را سوار کنم و به مقصد برسانم. این فرایند باعث شد تا بعد از یک مدت احساس کنم آدم خودم نیستم و هیچ زندگی شخصی‌ای برای خودم ندارم.
همان‌طور که مشاهده کردید، حامد متوجه تعامل رضایت شغلی و رضایت از زندگی شده است و می‌داند که اگر به کار ادامه دهد، دیگر برای خود زندگی شخصی نخواهد داشت! این مسئله خیلی مهم است که ما از این تعامل آگاه باشیم و کارهای خود را با همین دیدگاه پیش ببریم.
عوامل کاری
این سری از عوامل به خود شغل بستگی دارد. فرایند و فعالیت‌های مربوط به محیط سازمان یا کار، در نهایت روی تعیین میزان رضایت از کار تأثیرگذار است. در ادامه عوامل مرتبط با سازمان یا مجموعه کاری را توضیح می‌دهیم.
میزان حقوق دریافتی
تأثیر حقوق بر رضایت شغلی بسیار بالاست. میزان درآمدی که شما بابت کار خود دریافت می‌کنید در رضایت و حس اطمینانی که از کار می‌گیرد اهمیت بسیار بالایی دارد. برخی از افراد، علی‌رغم داشتن حقوق مادی کم، به کار خود ادامه می‌دهند و این باعث می‌شود تا رضایت کافی را نداشته باشند.
نکته: علاوه بر تأثیر حقوق بر رضایت شغلی، عوامل مهم دیگری نیز وجود دارند که باید به آن‌ها توجه شود. طبق تحقیقات انجام شده در بیش از ۳۸ کشور، بیش از ۶۰ درصد کارمندان گفته‌اند که به دلیل رضایت شغلی، حاضر هستند بدون دریافت حقوق مادی کار کنند! البته ناگفته نماند که ۱۶ درصد از افراد نیز گفته‌اند درآمد از رضایت شغلی اهمیت بیشتری دارد.
نوع ارتباط با سایر کارکنان
نوع ارتباط و روابطی که در محیط کار برقرار می‌کنید در حال روحی و انرژی‌تان به صورت مستقیم و غیرمستقیم اثر می‌گذارد. اگر با افراد درون محیط کار خود احساس صمیمیت و راحتی داشته باشید، رضایت بسیار بالایی از کار خود خواهید داشت؛ در نقطه مقابل، اگر با کارکنان و کارمندان آن محیط یک رابطه رسمی و خشک داشته باشید، بعد از یک مدت کوتاه احساس غریبی به شما دست می‌دهد و رضایت کافی کسب نخواهد شد.
طبق نظرسنجی مربوط به تمایل به مدیر که در شرکت مکنزی انجام شده است، ۵۶ درصد از کارمندان آمریکایی مدیر خود را یک فرد سمی خطاب می‌کنند! علاوه بر این، ۷۵ درصد آمریکایی‌ها می‌گویند که صحبت یا دیدار با مدیر برایشان پراسترس‌ترین بخش روز است.
نکته: این ویژگی از جمله عوامل مؤثر بر رضایت شغلی معلمان است. معلمان در محیط کاری خود ارتباطات زیادی پیدا می‌کنند و به طور مداوم با آن‌ها در ارتباط هستند. داشتن تعامل زیاد با سایر اساتید و دانش‌آموزان باعث می‌شود تا رضایت بیشتری از کار داشته باشند.
میزان راحتی در کار
شما در محیط کار خود چقدر احساس راحتی می‌کنید؟ آیا این آزادی را دارید که هر موقع احساس خستگی کردید به اتاق استراحت مراجعه کنید و در آنجا اوقات خود را سپری کنید؟ هر چقدر آزادی شما در محیط کار بیشتر باشد، احساس رضایت بیشتری دارید.
حجم و فشار کاری
سخت بودن کار و فشاری که در طول روز روی شانه‌های شماست، در میزان رضایت نهایی به طور چشمگیری مؤثر است. اگر به طور مداوم و روزانه تحت فشار کار باشید، بعد از یک مدت از لحاظ جسمی فرسایش پیدا می‌کنید و رضایت ذهنی کمتری از کار دارید.
اطلاعات بیشتر: اگر احساس می‌کنید که حجم کاری سازمان موجب شده است تا کارکنان شما بازدهی کمتری داشته باشند و رضایت کاهش پیدا کند، باید آن را ریشه‌یابی کنید. پُرس‌لاین به عنوان یک پرسشنامه آنلاین، تمام ابزار لازم برای انجام تحقیقات را در اختیار شما می‌گذارد. پرس‌لاین به شما کمک می‌کند تا در کمترین زمان ممکن و به صورت کاملاً ساده، یک فرم آنلاین درست کنید؛ همچنین نتایج پرسشنامه را به صورت داده‌های مفید به شما ارائه می‌شود.
نداشتن رضایت کاری باعث چه می‌شود؟
تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که عدم رضایت از کار باعث چه می شود؟ نداشتن رضایت در بحث کاری، باعث می‌شود تا فرد از جنبه‌های مختلفی فرسایش پیدا کند و کاهش انرژی را در بخش‌های مختلف تجربه کند. تحقیقات متعددی در این زمینه انجام شده است. برای مثال، محققان میزان انگیزه، انرژی و اشتیاق دو نفر را در روز اول کار با یک سال بعد مقایسه کرده‌اند؛ نتیجه به شکل زیر است:
| شخص / میزان تمایل کاری | میزان تمایل به کار (روز اول) | میزان تمایل به کار (بعد یک سال) |
| نفر اول | ۷۰ از ۱۰۰ | ۹۵ از ۱۰۰ |
| نفر دوم | ۷۰ از ۱۰۰ | ۴۰ از ۱۰۰ |
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، میزان تمایل شغلی نفر دوم بعد از یک سال فعالیت ۳۰ درصد کاهش داشته است! مهم‌ترین علت بروز این مسئله، نداشتن رضایت کاری است! نداشتن رضایت از کار باعث می‌شود تا جسم، عقل و روح فرد به صورت کامل فرسایش پیدا کند؛ در نتیجه، فرد بعد از گذشت یک مدت مشخص، مانند اول تمایلی به انجام کارها ندارد و انرژی اولیه خود را از دست داده است.
درباره کاهش نرخ رویگردانی کارکنان این‌جا بخوانید:
چطور کارمندان را مدیریت کنیم تا از شغل خود راضی باشند؟
اگر شما این توانایی را داشته باشید تا کارمندان خود را از لحاظ میزان رضایت مدیریت کنید، در کسب‌وکار و مجموعه خود حرفی برای گفتن دارید؛ به ویژه اگر مدیریت کارکنان با استعداد را به دست بگیرید و با آن‌ها همکاری داشته باشید. انجام این کار با تمرین و کسب دانش لازم امکان‌پذیر است. در ادامه درمورد روش‌هایی صحبت می‌کنیم که مدیریت میزان رضایت کارمندان به کمک آن امکان‌پذیر است.
خلق رابطه‌ای اثرساز با کارمندان
نوع رابطه بین شما و کارمندتان در میزان رضایت از کار اهمیت بالایی دارد. اگر با او یک رفتار سرد و خشک داشته باشید، طبیعتاً روند رضایت در طول زمان فرسایشی خواهد بود؛ اما اگر سعی کنید به جای کارفرما برای او یک همراه و مشوق باشید، انگیزه کافی برای داشتن رضایت و افزایش کیفیت کار به وجود می‌آید.
نکته: یکی از نکاتی که موجب خلق یک رابطه با کیفیت و تعلق خاطر کارکنان می‌شود، اهمیت به دغدغه‌ها است. شما باید کارمند خود را تا حد امکان بشناسید و مسائل او را مانند مسائل خودتان بدانید.
کمک به زندگی و مهارت‌های شخصی
زمانی که این امکان وجود داشته باشد تا کارمند علاوه بر سازمان، برای زندگی شخصی خود نیز مفید واقع شود شما برد کرده‌اید و رضایت را به او هدیه داده‌اید! هیچ چیز بهتر از این نیست که فرد در طی کار خود رشد فردی داشته باشد و از این رشد در زندگی شخصی استفاده کند. برای کارکنان سمینارهای آموزشی یا دوره‌های کوتاه مدت حضوری برگزار کنید و به آن‌ها کمک کنید مهارت‌های فردی را افزایش دهند.
تعیین مسئولیت‌ها و وظایف
هیچ چیز بدتر از این نیست که نیروی شما احساس سردرگمی داشته باشد و فکر کند که روز او بدون هدف سپری می‌شود! برای مدیریت کارمندها، ما باید اهداف و وظایف را مشخص کنیم و آن را به صورت یک الگو و عادت روزانه در بیاوریم. با انجام این کار، کارمندان از روز خود بیشترین استفاده را می‌برند و احساس مفید بودن می‌کنند.
با او مثل یک انسان رفتار کنید
با کارمند خود مثل انسان رفتار کنید. نه ربات! ما انسان‌ها به طور روزمره درگیر مسائل و مشکلات متفاوتی می‌شویم و حل کردن هرکدام از آن‌ها به انرژی و توان نیاز دارد؛ بنابراین طبیعی است که در ایام بازدهی همیشگی را نداشته باشد.
زمانی که یک کارمند در زندگی شخصی دچار مشکل می‌شود، دائم نگران این است که چطور باید در کنار برطرف کردن مسئله به کار خود رسیدگی کند. شما باید در این شرایط او را درک کنید و به او اجازه دهید علی رغم شرایط موجود، کار را مدیریت کند. در زمان‌هایی که او درگیر یک شرایط شخصی است، سعی کنید به جای کارفرما مانند یک همراه و دوست باشید.
برای مطالعه بیشتر درباره مدیریت کارمندان بااستعداد این‌جا را بخوانید:
چطور رضایت شغلی کارمندان را بسنجیم؟
سنجش میزان رضایت مجموعه و سازمان به طور دوره‌ای و مداوم باعث می‌شود تا همه چیز تحت کنترل باشد و در صورت بروز مشکل، برای رفع آن اقدام شود. در ادامه درمورد روش‌های سنجش میزان رضایت شغلی کارکنان صحبت می‌کنیم. در نظر داشته باشید که برای اثرگذاری این روش‌ها، باید آن‌ها را به صورت دوره‌ای و طی مدت زمان مشخص مثلاً هر سه ماه انجام دهید.
به خروجی کار کارمندان توجه کنید
از ارزیابی عملکرد کارکنان فارغ نشوید و کارهای انجام شده توسط هر نیرو را مورد بررسی قرار دهید. سعی کنید کارهای انجام شده در این دوره را با دوره قبل مقایسه کنید. اگر میزان رضایت کم شده باشد، خروجی کار تحت تأثیر آن کم می‌شود. به این نکته نیز توجه داشته باشید که خروجی کار به تنهایی ملاک مناسبی برای تعیین رضایت نیست؛ زیرا بسیاری از نیروها در برخی مواقع درگیر یک سری کارهای شخصی می‌شوند و از همین بابت انرژی و توان کمتری برای پیشبرد کار دارند. برای ارزیابی عملکرد کارکنان قابلیت استفاده از پرسشنامه‌های آنلاین یا وب‌سایت‌هایی که داده خام را به نتایج قابل ارائه تبدیل می‌کند وجود دارد.
با کارمندان وقت بگذرانید
با کارمندان خود وقت بگذرانید و به احساسات و عواطفی که از خود نشان می‌دهند توجه کنید. سعی کنید این کار را در یک محیط بیرون از چهارچوب کاری انجام دهید. انجام کارهای زیر به شما کمک می‌کند تا با کارمندان احساس راحتی بیشتری داشته باشید و در نتیجه میزان رضایت آن‌ها را متوجه شوید.
- برگزاری سمینارهای تفریحی – آموزشی
- رفتن به محیط‌های تفریحی با کارمندان
- رفتن به سفرهای گروهی با کارمندان
وقت گذراندن با نیروها موجب احساس راحتی می‌شود و افراد زمانی که با شما راحت باشند، خود واقعی‌شان را نشان می‌دهند. حتماً به عواطف و احساساتی که بروز می‌دهند توجه داشته باشید. تغییر روند به این شکل، کمک می‌کند تا از تأثیر نحوه مدیریت بر رضایت شغلی کارکنان بیشتر مطلع شوید.
از فرم‌های نظرسنجی کمک بگیرید
گاهی اوقات باید به صورت مستقیم وارد عمل شوید و میزان رضایت کارمندان خود را از طریق پرسشنامه رضایت شغلی بپرسید! برای این کار کافی است تا فرم‌های نظرسنجی را به دست آن‌ها برسانید و بخواهید تا آن را پر کنند. این امکان وجود دارد تا اسم و هویت شخصی روی فرم نوشته نشود؛ اینگونه هر فرد با راحتی کامل، از ذهنیت و میزان رضایت خود صحبت می‌کند. پرسشنامه‌های آنلاین امروزه در کشور ما بسیار رواج پیدا کرده‌اند و برای تسریع در کار، پیشنهاد می‌کنیم از آن‌ها استفاده کنید.
جلسات رضایت شغل برگزار کنید
برای آگاهی از تأثیر نحوه مدیریت بر رضایت شغلی کارکنان، هر چند وقت یک بار، کارمندان را دور هم جمع کنید و یک جلسه آموزشی و گفت‌وگو محور برگزار کنید. انجام این کار باعث می‌شود تا افراد احساس راحتی کنند و هر مسئله‌ای که هست، درون جمع مطرح کنند. با انجام این کار، شیوه مدیریت به صورت صمیمی و دلسوزانه پیش می‌رود و اثر خود را می‌گذارد.
چطور رضایت شغلی را افزایش دهیم؟
در این بخش، سه تکنیک طلایی را عنوان می‌کنیم که رعایت و انجام آن‌ها به عنوان یک رهبر موفق ضروری است و به شما کمک می‌کند تا رضایت کارکنان خود را تا حد بسیار زیادی افزایش دهید؛ همچنین انجام این روش‌ها موجب افزایش وفاداری کارکنان می‌شود.
۱.نیازها را فراهم کنید
تمام تلاش خود را انجام دهید تا نیازهای کارکنان خود را فراهم کنید. برای مثال اگر کار شما به شکلی است که با اینترنت سروکار دارید، حتماً بستر اینترنت پرسرعت و ترجیحاً نامحدود را در محیط کار فراهم کنید. اگر کارکنان احساس گرما می‌کنند، سیستم سرمایشی را به خاطر آن‌ها ارتقا دهید! تا حدی که توانایی دارید، نیازهای آن‌ها را فراهم کنید تا رضایت کاری افزایش پیدا کند. فراهم نکردن نیازها موجب رویگردانی کارکنان می‌شود.
۲.هدایای ویژه درنظر بگیرید
حتماً هر چند ماه یک بار هدایای ویژه در نظر بگیرید و نیروهای خود را تشویق کنید تا آن هدیه را به دست بیاورند! در ادامه یکی از شرکت‌های معروف ایران را برایتان مثال می‌زنیم که از همین تکنیک استفاده می‌کند.
سلام. من مدیر روابط انسانی شرکت *** هستم. برای افزایش میزان رضایت از کار، ما تصمیم گرفتیم تا هر سه ماه یک بار، یک هدیه گران‌بها را در نظر بگیریم و آن را به نیرویی بدهیم که کار را از همه بهتر پیش می‌برد. هدیه سفر ۷ روزه و بسیار لوکس به کیش است. انجام این کار به ما کمک کرد تا کارکنان انرژی بیشتری برای کار بگذارند و تلاش خود را انجام دهند تا هدیه را دریافت کنند. بعد از یک مدت، طبق بررسی‌های انجام شده متوجه شدیم که اجرایی کردن این سیستم به ما کمک کرده است تا میزان رضایت از کار را افزایش دهیم.
۳.به نیروها بها دهید
هر موقع که یک تصمیم مهم در شرکت یا سازمان گرفته می‌شود، آن را در یک جلسه مطرح کنید. هر زمان که اقدام جدیدی را انجام می‌دهید، کارکنان را در جریان آن قرار دهید. انجام این کارها باعث می‌شود تا آن‌ها احساس ارزشمند بودن داشته باشند و متوجه شوند که فرد مهمی هستند. ما انسان‌ها به طور ذاتی نیازمند توجه هستیم و زمانی که شما به نیروهای خود توجه کافی را داشته باشید، رضایت از کار بالا می‌رود.
اطلاعات بیشتر: اگر این توانایی را داشته باشید که هر روز صبح قبل از شروع کار، برای نیروهای خود سخنرانی انگیزشی برگزار کنید، احساس ارزشمند بودن به صورت مستقیم به آن‌ها القا می‌شود.
درباره افزایش تعلق خاطر کارکنان این‌جا را بخوانید:
سخن پایانی
در این مقاله تمام مسائل مهم مربوط به رضایت به ویژه رضایت شغلی کارکنان را مورد بررسی قرار دادیم و امیدواریم که از آن‌ها بهره کافی را برده باشید. در نظر بگیرید که میزان رضایت و افزایش آن یک روند است و یک شبه بیشتر نمی‌شود! داشتن استمرار و تداوم در بالا بردن آن اهمیت بالایی دارد. از شما می‌خواهیم تا میزان رضایت خود از شغلی که دارید را بر اساس معیارهای گفته شده اندازه گیری کنید؛ سپس در صورت کم بودن، به فکر راه حل باشید. اگر کارفرما هستید، کافی است تا تکنیک‌های عنوان شده را برای یک مدت مشخص انجام دهید. اینگونه تغییرات را به صورت کامل در مجموعه و سازمان خود احساس می‌کنید.
