مقدمه
آیا می‌دانستید که مجله فوربس (Forbes) در گزارشی اعلام کرده است که فقط ۱۳ درصد کارکنان در دنیا از کارشان رضایت دارند و ۸۷ درصد راضی نیستند؟ چه فاکتورهایی را باید در نظر گرفت تا کارکنان بتوانند رضایت شغلی بیشتری داشته باشند و در کنار آن، بازدهی‌شان بالاتر و انگیزه و انرژی‌شان هم بیشتر باشد؟ در این مقاله می‌خواهیم ۱۰ عامل موثر بر رضایت شغلی را در ایران و جهان با هم بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
فاکتورهای مهم رضایت شغلی در ایران و جهان چیست؟
معیارهای متنوعی برای بررسی و سنجش رضایت شغلی وجود دارد که بیشتر آنها بین ایران و سایر کشورهای جهان یکسان هستند. ما ۱۰ فاکتور با اهمیت بالاتر را برای شما برگزیده‌ایم و در ادامه به بررسی دقیق‌تر آنها می‌پردازیم:
(نکته: برای مطالعه بیشتر در این زمینه، مقاله ما در مورد رضایت شغلی را بخوانید.)
- قدردانی از کارکنان
ما انسان‌ها همواره در پی این هستیم که بقیه افراد قدردان کار ما باشند؛ زحمات ما را ببینند و در جای مناسب، از این زحمات تشکر کنند. دیده نشدن کارهایی که کارکنان در شرکت انجام می‌دهند و اهمیت ندادن به آنها می‌تواند بازدهی را پایین آورده و به روحیه کارمندان لطمه بزند. پس تقدیر و تشکر یکی از مهم‌ترین عوامل رضایت شغلی است که تاثیر زیادی هم در موفقیت انسان‌ها در محل کارشان دارد.
- روابط خوب با همکاران
آن‌هایی که در شرکت کار می‌کنند، زمان قابل توجهی از شبانه‌روز و در کل، زندگی‌شان را در محیط شرکت و در کنار سایر کارکنان می‌گذرانند. اگر رابطه بین کارکنان مخصوصا داخل تیم مناسب نباشد، عملکرد سایر افراد تحت تاثیر قرار گرفته و کارایی آن تیم پایین می‌آید.
هنگامی که کارمندان پیوندهای محکمی با همکاران خود ایجاد کنند، نه تنها روحیه کار تیمی و همکاری در آنها بالا می‌رود، بلکه باعث ایجاد محیط کاری لذت‌بخش‌تر و جذاب‌تر می‌شود. روابط حرفه‌ای سالم با احترام متقابل، ارتباط موثر و حس رفاقت مشخص می‌شود.
- تعادل بین کار و زندگی
تعادل بین کار و زندگی به تعادل بین زندگی کاری و زندگی شخصی یک فرد اشاره دارد. این تعادل برای حفظ سلامت روان، بهره‌وری و رضایت کلی از زندگی حیاتی است. تعادل خوب بین کار و زندگی تضمین می‌کند که کارمند زمان و انرژی مناسب را به مسئولیت‌های حرفه‌ای و فعالیت‌های شخصی خود اختصاص می‌دهد، بدون اینکه جنبه دیگری را تحت‌الشعاع قرار دهد.
برقرار کردن این تعادل یکی از مهم‌ترین عوامل رضایت شغلی است. در نظرسنجی‌ای که توسط گلس‌دور (Glassdoor) انجام گرفته، بیان شده است که کارمندان دولتی تعادل خوبی بین کار و زندگی دارند. جالب است نه؟
دلیل این امر، ماهیت ساختاریافته مشاغل دولتی است که اغلب شامل ساعات کاری مشخص و محیط کاری قابل پیش‌بینی‌تری است. این پیش‌بینی‌پذیری به کارمندان اجازه می‌دهد تا مسئولیت‌های شخصی خود را به طور مؤثرتری برنامه‌ریزی و مدیریت کنند که منجر به تعادل بهتر بین کار و زندگی می‌شود.
این نظرسنجی همچنین نشان داده که تعادل بین کار و زندگی برای زنان بیشتر از مردان اهمیت دارد.
موضوع تعادل بین کار و زندگی اگرچه نسبت به سایر عوامل رضایت شغلی اولویت کمتری دارد، اما همچنان از اهمیت زیادی برخوردار است و به رفاه کلی کارکنان کمک می‌کند.
- رابطه خوب با مدیر
ارتباط سالم با رئیس و مافوق یکی از عوامل و فاکتورهای تاثیرگذار بر رضایت شغلی است. یک رئیس خوب می‌تواند اعضای تیم خود را برای رسیدن به عملکرد و کیفیت کار بالاتر رهبری و هدایت کند. آنها یک محیط کاری مثبت ایجاد می‌کنند که در آن کارکنان احساس احترام و ارزشمند بودن دارند.
رهبران مؤثری که قابل دسترسی و حمایت‌کننده هستند، روحیه و بهره‌وری کارکنان را افزایش می‌دهند. مافوقی که به جای اینکه فقط هدایت کند، راهنمایی و رهبری می‌کند، می‌تواند رضایت شغلی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
- ثبات مالی شرکت
ثبات مالی شرکت عامل مهمی در رضایت شغلی کارکنان است. آنها اغلب می خواهند اطمینان داشته باشند که محل کارشان از نظر اقتصادی سالم و امن است. این ثبات نه تنها بر امنیت شغلی تأثیر می‌گذارد، بلکه بر روحیه، انگیزه و وفاداری نیز اثرگذار است. یک شرکت با ثبات مالی خوب می‌تواند روی رشد کارکنان سرمایه‌گذاری کند، حقوق رقابتی ارائه دهد و محیط کاری ثابت و دائمی را تضمین کند. در مقابل، عدم اطمینان مالی می‌تواند منجر به استرس و کاهش روحیه کارکنان شود.
تصور کنید در شرکتی کار می‌کنید که در آن، زمان پرداخت حقوق و مزایا مشخص نیست. گاهی اول ماه، گاهی نیز اواسط ماه و در حالت‌های بدتر، اواخر ماه! فقط حجم درگیری ذهنی کارمندان شرکت را د راین حالت تصور کنید؛ قطعا کسی بازدهی مناسبی در این حالت نخواهد داشت.
کارمندان زمانی که نسبت به سلامت مالی و آینده شرکت خود اطمینان دارند، تمایل بیشتری به رضایت و مشارکت در کارهای مختلف نشان خواهند داد.
- یادگیری و توسعه شغلی
شبکه اجتماعی لینکدین (Linkedin) در سال ۲۰۲۲ میلادی گزارش یادگیری در محل کار (Workplace Learning Report) را منتشر کرد که نشان می‌داد سازمان‌هایی که چابک و تغییرپذیر هستند، دو برابر بیشتر احتمال دارد که بتوانند کارمندان‌شان را حفظ کنند. فنوم (Phenom)، یکی از شرکت‌های فعال در حوزه فناوری منابع انسانی، در بررسی جامعی، این امر را با تقویت رشد کارکنان در بخش‌های مختلف و در نتیجه، بالا رفتن رضایت شغلی و عملکرد، سنجیده است.
تاکید بر پیشرفت شغلی و توسعه مهارت‌ها نه تنها رضایت فردی کارکنان را افزایش می‌دهد، بلکه استعدادهای برتر را نیز جذب و حفظ می‌کند.
- امنیت شغلی
تصور کنید در شرکتی کار می‌کنید که مشخص نیست ماه بعد همچنان بر سر کار هست یا نه. چه حسی به شما دست می‌دهد؟ فکر کردن به این موضوع که ممکن است هفته بعد بیایید و ببینید که کارتان را از دست داده‌اید اصلا جالب نیست. از طرفی، بستن قراردادهای کوتاه مدت و بدون تضمین، بار روانی سنگینی بر دوش کارمندان شرکت می‌گذارد که به طور مستقیم بر عملکرد و روحیه آنها تاثیر منفی می‌گذارد.
در عصری که با نوسانات اقتصادی و پیشرفت‌های روزانه فناوری گره خورده است، تضمین اشتغال پایدار به عنوان یک فاکتور مهم در رضایت شغلی مطرح است.
- حقوق ثابت و مناسب
و اما بحث شیرین و جذاب حقوق!
طبق نظرسنجی کمپانی آلمانی SAP در سال ۲۰۱۴، موضوع حقوق و مزایا مهم‌ترین درگیری ذهنی کارکنان و تاثیرگذارترین عامل رضایت شغلی بوده است. ارائه حقوق و مزایای عادلانه وسیله‌ای برای شرکت‌ها است تا نشان دهند که برای تلاش‌های کارکنان خود ارزش قائل هستند. آنها می‌توانند این کار را با ارائه حقوق رقابتی، بیمه‌های سلامتی و درمانی (مانند بیمه تکمیلی در ایران)، پاداش سالانه، اضافه کاری، خرید سهام شرکت و برنامه‌های دیگر انجام دهند. این کار به بهبود بهره‌وری، انگیزه و وفاداری کارکنان کمک بسیاری می‌کند. همچنین به سازمان اجازه می‌دهد تا استعدادهای برتر را جذب کرده و کارکنان موجود را حفظ کند.
- جذابیت شغلی
آیا تا به حال شده است که از کاری که در شرکت انجام می‌دهید خسته شوید، یا حس کنید هر روز یک سری کار برای شما تکرار می‌شود که شما هیچ تمایلی برای پیش بردن آنها ندارید؟
در اینجا به بحث جذابیت شغلی می‌رسیم که عامل مهمی در افزایش رضایت شغلی است. این فاکتور مهم به این موضوع اشاره دارد که وظایف و مسئولیت‌های شغلی چقدر می‌تواند جذاب باشد. مشاغلی که کار متنوع، معنادار و چالش برانگیزی ارائه می‌دهند، سطوح بالاتری از رضایت کارکنان را نیز دارند.
به عنوان مثال، نظرسنجی انجمن مدیریت منابع انسانی آمریکا نشان داده است که ۵۵ درصد از کارکنان فرصت استفاده از مهارت‌ها و توانایی های خود را به عنوان عاملی کلیدی در رضایت شغلی می‌دانند. این عامل اغلب از نظر اهمیتی برای بسیاری از کارمندان حتی از حقوق و دستمزد نیز بیشتر است. محتوای شغلی جذاب، کارکنان را با انگیزه نگه می‌دارد، خلاقیت را ارتقا می‌دهد و منجر به بهره‌وری بیشتر می‌شود.
- فرهنگ سازمانی
و آخرین فاکتور موثر در رضایت شغلی، فرهنگ سازمانی است. فرهنگ سازمانی شامل ارزش‌ها، اهداف و نگرش‌های مشترکی است که یک شرکت در کارهای روزانه خود اعمال می‌کند. طبق نظرسنجی گلس‌دور (Glassdoor)، این فاکتور اغلب به عنوان عامل اصلی در رضایت شغلی در کشورها و صنایع مختلف، رتبه‌بندی می‌شود.
فرهنگ قوی سازمانی به طور قابل توجهی به موفقیت یک سازمان کمک می‌کند؛ به طوری که روزانه شرکت‌های بیشتری تنوع فرهنگی را در فرآیندهای استخدامی خود در اولویت قرار می‌دهند.
(نکته: برای مطالعه بیشتر در این زمینه، مقاله ما در مورد ارزش‌های سازمانی را بخوانید.)
چطور اهمیت عوامل رضایت شغلی را بسنجیم؟
اندازه‌گیری اهمیت عوامل رضایت شغلی مستلزم در نظر گرفتن عناصر مختلفی است. نظرسنجی‌های مختلف، مانند آن‌هایی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم نشان می‌دهند که فرهنگ شرکت، رهبری ارشد و فرصت‌های شغلی از عوامل اصلی افزایش رضایت شغلی هستند. به عنوان مثال، تجزیه و تحلیل عمیق در مقالات علمی جدید نشان می‌دهد که موضوع حقوق نیز اگرچه مهم است، ولی تنها عامل نیست. پس نتیجه می‌گیریم که نمی‌توان گفت کدام عامل مهم‌تر است و کدام کم‌اهمیت‌تر.
بهترین کار برای اطمینان از اثرگذاری عوامل رضایت شغلی، توجه به تمامی آنها به یک اندازه و در کنار هم است. با این کار، اطمینان حاصل می‌شود که تمامی جنبه‌های مختلف رضایت شغلی کارکنان تحت پوشش قرار گرفته و زیر نظر قرار گرفته شده است.
اما، استفاده از پرسشنامه‌های آنلاین نیز در بررسی فاکتورهای رضایت شغلی بسیار موثر و مفید است. شما می‌توانید از پرسشنامه‌های متنوع پُرس‌لاین برای این منظور بهره‌مند شوید. نمونه برخی از این پرسشنامه‌ها را در زیر برایتان آورده‌ایم:
یکی از بهترین راه‌های دریافت بازخوردهای شفاف و سازنده درمورد کارکنان
از ابزارهای ضروری هر ارزشیابی عملکردی
برای تغییر و بهتر شدن فرآیندهای سازمانی
برای بررسی انگیزه و روحیه کارکنان شرکت
نتیجه‌گیری
در این مقاله، به بررسی ده عامل کلیدی تأثیرگذار بر رضایت شغلی در ایران و سایر نقاط جهان پرداختیم. از قدردانی از کارکنان و روابط خوب با همکاران گرفته تا تعادل بین کار و زندگی، رابطه با رئیس، ثبات مالی شرکت، یادگیری و توسعه شغلی و غیره، همه و همه نقش مهمی در بالا رفتن رضایت شغلی دارند. توجه به این عوامل نه تنها به افزایش رضایت کارکنان کمک می‌کند، بلکه به بهبود بهره‌وری، انگیزه و وفاداری آنها نیز منجر می‌شود. یادتان باشد که باید تمامی این عوامل را در کنار هم در نظر بگیرید؛ چون هر کدام از آنها به تنهایی فقط بخشی از رضایت کلی کارکنان را دربرمی‌گیرند.
در آخر، برای ما از تجربه خودتان در اعمال فاکتورهای رضایت شغلی بنویسید. شما چه اقداماتی برای افزایش رضایت شغلی کارکنان ایجاد کرده‌اید؟ آیا عامل دیگری هست که باید درنظر گرفته شود؟ با ما در میان بگذارید.
