اصول طراحی و ساخت پرسشنامه و هرآنچه باید بدانید
شاید فکر کنید طراحی پرسشنامه استاندارد ساعت‌ها زمان می‌خواهد یا مستلزم مطالعه انبوهی از مقالات و کتاب‌هاست. باید بگویم این‌طور نیست! ساخت پرسشنامه‌های موثر، نظرسنجی‌های هدف‌مند و فرم‌های روان، در رعایت چند گام اساسی و چند نکته هوشمندانه خلاصه شده‌است.
برای طراحی پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین، کافیست مسیر درستی را بچینید و از تأثیر نوع پرسش‌ها، تعریف گزینه‌های پاسخ، زبان، لحن و ادبیات و مواردی از این قبیل باخبر باشید.
در راهنمای حاضر، شما را با مراحل ساخت پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین آشنا می‌کنیم و تمام بایدها و نبایدهای طراحی یک پرسشنامه موثر را ارائه می‌دهیم.
مطالعه این مطلب، تنها هجده دقیقه زمان می‌برد و به‌کاربستن آن، کمتر از یک دقیقه زمان می‌خواهد.
فهرست مطالب
گام اول: تعیین چشم‌انداز و هدف پرسشنامه
یکی از دلایل مهم سردرگمی طراحان تحقیقات و پرسشنامه‌ها، عدم تعیین هدف پرسشنامه در ابتدای کار است. در واقع، شما تا تکلیف‌تان با خودتان و انتظارتان از نتایج مشخص نباشد، نمی‌توانید پرسش‌های دقیق و به‌جایی بپرسید. پس در اولین قدم، به چند سوال مهم پاسخ دهید:
- هدف اصلی من از طراحی پرسشنامه چیست؟
- هدف من از پرسیدن هر یک از سوال‌ها چیست؟
- به کمک پرسشنامه یا نظرسنجی آنلاین، چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کنم؟
- پاسخ‌های نهایی چطور به من کمک می‌کنند تصمیم بهتری بگیرم؟
- مخاطبان پرسشنامه یا جامعه آماری پژوهش و نظرسنجی، چه کسانی هستند؟
- آیا به کمک پرسشنامه می‌توانم اطلاعات موردنیازم را از جامعه هدف دریافت کنم؟
- برای تحلیل نتایج به چه اطلاعاتی درباره جامعه هدفم نیاز دارم؟
پاسخ به سوالات بالا به شما کمک می‌کند: الف) نیازهایتان را بشناسید، ب) تنها سوالاتی را طراحی کنید که به پاسخ آن‌ها برای اقدامات یا تصمیمات بعدی احتیاج دارید، پ) جامعه هدف‌تان را مشخص کنید و ت) مطمئن شوید طراحی پرسشنامه، اساساً راهکار خوبی برای شماست یا نه!
گام دوم: تعیین جامعه هدف یا همان جامعه آماری
فرقی نمی‌کند قصد برگزاری نظرسنجی یا تحقیقات بازار شرکت را دارید یا برای پایان‌نامه و مطالعه شخصی، اطلاعات جمع‌آوری می‌کنید، در هر حال، باید جامعه هدف‌تان را قبل از طراحی پرسشنامه مشخص کنید.
جامعه هدف یا جامعه آماری، به گروه مشخصی از جمعیت گفته می‌شود که به واسطه یک یا چند ویژگی مشترک، ذیل یک طبقه یا گروه دسته‌بندی می‌شوند.
گروه‌هایی مثل زنان شاغل در شرکت‌های خصوصی، مدیران منابع انسانی فعال در استارتاپ‌ها، مشتریان نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا دانشجویان ورودی سال ۱۳۹۹ دانشگاه تهران، همگی مثال‌هایی از گروه‌های هدف و جامعه آماری تحقیق و پیمایش شما هستند.
با تعیین جامعه هدف‌تان، نه‌تنها میتوانید سوالات دقیق‌تری طراحی کنید، بلکه روشهای بهتری برای توزیع پرسشنامه‌یتان انتخاب می‌کنید.
برای مثال، زمانی‌که یک برند پوشاک ورزشی قصد دارد میزان نفوذ برند یا آگاهی از برند خود را ارزیابی کند، با تعیین جامعه هدف – که مردان و زنان ورزشکار و ورزش‌دوست هستند- می‌داند آن‌ها را در صفحات اخبار ورزشی پیدا می‌کند. از این‌رو، با انتشار پرسشنامه در رسانه‌های مرتبط به‌راحتی می‌تواند داده‌های مورد نظرش را کسب کند.
گام سوم: طراحی پرسشنامه و نظرسنجی
حال که تکلیف‌تان با هدف پرسشنامه، داده‌های موردنیاز و جامعه هدف روشن شده، وقت آن رسیده تا پرسشنامه و نظرسنجی خود را طراحی کنید.
توجه: از آن‌جایی که طراحی پرسشنامه‌های کاغذی موضوع موردبحث ما نیست، در این مطلب تنها به توضیح چگونگی طراحی پرسشنامه آنلاین و استانداردهای آن می‌پردازم. البته که حدس می‌زنم با پیشرفت فضای آنلاین و با توجه به هزینه‌های سایر روش‌ها، دیگر کمتر کسی به دنبال ساخت پرسشنامه کاغذی باشد.
طراحی سوالات پرسشنامه – سوال باز یا بسته
به‌طور کلی، در طراحی پرسشنامه‌ها با دو نوع سوال باز و بسته روبه‌رو هستیم.
سوالات باز به سوالاتی گفته می‌شود که پاسخدهنده را با فهرستی از گزینه‌ها مواجه نکرده و او می‌تواند نظر خود را بدون محدودیت شرح دهد.
این نوع سوالات در تحقیقات کیفی کاربرد دارند و برای کشف ناشناخته‌ها مناسبند. برای مثال، اگر نمی‌دانید نیاز مخاطب‌تان چیست یا نمی‌توانید به درستی دلیل عدم خرید او را بفهمید، یک سوال باز می‌تواند ابهام شما را رفع کند.
سوالاتی مثل «به نظر شما، محصول ایکس چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟» و «به چه دلیل از خرید محصول ما منصرف شدید؟» نمونه‌هایی از سوالات باز هستند.
در مقابل سوالات باز، انواع دیگری از سوالات با نام سوالات بسته در بسیاری از اندازه‌گیری‌ها و تحقیقات کمی رایج هستند.
در سوالات بسته، مخاطب با فهرستی از گزینه‌ها روبه‌روست. تحلیل نتایج این سوالات آسان‌تر است و در بسیاری از موارد، نتایج معناداری به شما می‌دهد؛ به شرطی که گزینه‌هایتان را بدون سوگیری و اعمال سلیقه تعریف کنید.
سوالات چندگزینه‌ای، طیف لیکرت یا درجه‌بندی، مثال‌هایی از انواع سوالات بسته‌اند.
برای آشنایی دقیق‌تر با انواع سوالات، مقاله انتخاب نوع سوال در پرسشنامه را بخوانید:
ساختار پرسشنامه
هر پرسشنامه از سه بخش مقدمه، بدنه اصلی و پایان‌بندی تشکیل می‌شود.
مقدمه پرسشنامه
مقدمه پرسشنامه جایی برای توضیح دلایل تحقیق، دستورالعمل‌های پاسخ‌گویی و ایجاد انگیزه مشارکت در پاسخ‌دهنده‌هاست. در این مقدمه:
- به مخاطب موضوع و اهمیت تحقیق، ارزیابی، پرسشنامه یا نظرسنجی‌تان را توضیح دهید.
- تعداد سوالات و مدت زمان پاسخ‌گویی را بنویسید.
- در صورت پرسیدن سوالات شخصی، حتماً به او محرمانگی پاسخ‌هایش را اطلاع دهید یا با برگزاری نظرسنجی ناشناس و اطلاع آن به مخاطب، از دریافت اطلاعات غیرمعتبر و دارای خطا جلوگیری کنید.
- دستورالعمل‌های پاسخدهی به پرسشنامه را با زبانی ساده شامل شوید.
——– در نرم‌افزار پرسلاین میتوانید برای هر پرسشنامه، صفحه خوشامدگویی شخصی‌سازی‌شده‌ای بسازید و اطلاعات لازم را در بدو ورود مخاطب به او ارائه دهید. ——–
بدنه اصلی پرسشنامه
در بدنه اصلی پرسشنامه، سوالات غربال‌گری (screening questions) را در ابتدا بپرسید، سپس سوالات اصلی را مطرح کنید و سوالات دموگرافیک را در انتها بیاورید.
سوالات غربال‌گری، سوالاتی هستند که به شما کمک می‌کنند در همان ابتدای مسیر از تکمیل پرسشنامه توسط افرادی به جز جمعیت آماری مطالعه، جلوگیری کنید. برای مثال، اگر پرسشنامه شما بایستی توسط افراد بالای بیست سال تکمیل شود، با افزودن سوال غربال‌گری مربوط به سن، پاسخ‌های افراد زیر بیست سال را به‌راحتی تفکیک می‌کنید.
سوالات دموگرافیک به پرسش‌هایی گفته می‌شود که برای شناخت ویژگی‌های جامعه هدف مثل جنسیت، شغل، عادات مطالعه، درآمد و غیره انتخاب می‌شوند. این سوالات تحلیل و طبقه‌بندی نتایج را ممکن می‌کنند.
پرسش‌های اصلی پرسشنامه یعنی سوالاتی که برای رسیدن به هدف پژوهش‌تان می‌نویسید. برای طراحی این سوالات، از نمونه پرسشنامه‌های آماده پرسلاین استفاده کنید یا با انتخاب نوع سوال، پرسش‌های موردنظرتان را تهیه کنید.
انواع سوالات و کاربرد آن‌ها
انواع سوالاتی که بسته به هدف‌تان با آن‌ها سروکار دارید، از این قرارند:
سوال متنی با پاسخ کوتاه
وقتی پاسخ موردنظر شما یک یا دو کلمه‌ای است، این نوع سوال به کارتان می‌آید.
کاربردهای رایج:
دریافت اطلاعات هویتی مخاطب، سوالات آزمون با پاسخ‌های تک کلمه‌ای
مثال‌های رایج:
لطفاً نام و نام خانوادگی خود را بنویسید
نام سازمان شما چیست؟
جایگاه شغلی شما چیست؟
نام دیگر سیاره مریخ چیست؟
عنصر اصلی بدن انسان چیست؟
نکته: برای سوال‌هایی مانند سوالات دریافت شماره تلفن، شماره موبایل، کد پستی، کد ملی، شماره حساب و شماره کارت، از سوال متنی با پاسخ کوتاه استفاده کنید.
سوال متنی با پاسخ بلند
وقتی پاسخ موردنظر شما بیش از دو کلمه است و به دنبال کشف چرایی مسائل هستنید، از سوال متنی با پاسخ بلند استفاده کنید.
کاربردهای رایج:
دریافت اطلاعات دموگرافیک، تحقیقات پرسونای مخاطب، آزمون‌های تشریحی مدارس، دانشگاه‌ها یا آزمون‌های استخدامی سازمان‌ها
مثال‌های رایج:
معمولاً از چه سایت‌هایی برای دریافت اخبار روزانه بازدید می‌کنید؟
یک روز کاری خود را توصیف کنید.
به نظر شما، چه ویژگی‌هایی می‌تواند محصول ما را به محصول مفیدتری برای شما تبدیل کند؟
علل وقوع زمین‌لرزه چیست؟
سوال چندگزینه‌ای (و چندگزینه‌ای تصویری)
سوالات چندگزینه‌ای، یکی از بهترین انواع سوالات پرسشنامه‌ها هستند که شما را به داده‌های دقیقی می‌رسانند.
کاربردهای رایج:
سوالات نظرسنجی محصول، سوالات دموگرافیک بسته مثل سن، جنسیت، درآمد و غیره، تحقیقات بازاریابی مثل پرسشنامه‌های ارزیابی رقبا یا ارزیابی نفوذ برند
مثال‌های رایج:
اصلی‌ترین علت خرید شما کدام‌یک از گزینه‌های زیر است؟
الف) کیفیت ساخت ب) طراحی و ظاهر پ) قیمت ج) سایر
میزان درآمد ماهیانه شما چقدر است؟
الف) کمتر از پنج میلیون ب) بین پنج تا ده میلیون
پ) بین ده تا پانزده میلیون ج) بالاتر از پانزده میلیون
سوال طیفی یا همان مقیاس لیکرت
وقتی قصد دارید نظر، عقیده یا احساس مخاطب را در مورد موضوعی بدانید یا میزان موافقت یا عدم موافقت او را با گزاره‌ای بسنجید، نوع سوال لیکرت مناسب پرسشنامه شماست.
سوال طیفی به مخاطب بازه‌ای عددی می‌دهد تا میزان رضایت، موافقت، مخالفت، احتمال یا فراوانی را بسنجید.
کاربردهای رایج:
رضایت‌سنجی مشتری، بررسی عادات مخاطب، خودارزیابی‌ها، ارزیابی‌های عملکرد کارکنان یا مدیران، آزمون‌های شخصیت‌شناسی و روان‌شناسی، نظرسنجی وفاداری مشتری
مثال‌های رایج:
آیا از خدمات پس از فروش شرکت ما رضایت دارید؟
الف) اصلاً رضایت ندارم
ب) تاحدودی ناراضی هستم
پ) نظری ندارم
ج) تاحدوی راضی هستم
د) کاملاً راضی هستم
مدیر من به‌خوبی به فرایندها و رویه‌های کاری شرکت پایبند است:
الف) کاملاً مخالفم
ب) تاحدودی مخالفم
پ) نظری ندارم
ج) تاحدودی موافقم
د) کاملاً موافقم
سوال درجه‌بندی
میزان رضایت مخاطب را با سوال درجه‌بندی بسنجید. این نوع سوال، به مخاطب امکان می‌دهد آزادانه انتخاب کند.
کاربردهای رایج:
نظرسنجی رضایت کارکنان، نظرسنجی کیفیت خدمات، نظرسنجی تجربه کاربری، نظرسنجی تعلق خاطر سازمانی
مثال‌های رایج:
کیفیت خدمات ما را چطور ارزیابی می‌کنید؟
♥♥♥♥♥
سوال اولویت‌دهی
برای اطلاع از اولویت موضوعات در ذهن مشتری یا ترتیب اهمیت ویژگی‌های محصول، از سوال اولویت‌دهی کمک بگیرید.
کاربردهای رایج:
سوالات دموگرافیک و شناخت مخاطب، تحقیقات بازار و بازاریابی، تست محصول و ویژگی‌های آن
مثال رایج:
برای خرید یخچال فریزر به ترتیب چه ویژگی‌هایی برای شما اهمیت بیشتری دارند؟
الف) اندازه و وزن یخچال
ب) سرمایش و کارآیی
پ) بزرگی و جادار بودن محفظه‌ها
ث) زیبایی و طراحی ظاهری
چ) ضمانت‌نامه و خدمات پس از فروش
ح) امکانات اضافی مثل یخ‌ساز و آب‌ریز و غیره
سوال ایمیل/ عدد/ لینک/ وب‌سایت
سوالاتی که الگوی پاسخدهی مشخص و غیرقابل تغییری دارند، از جمله سوالاتی هستند که در طراحی فرم‌های روان و کاربردی بسیار مفیدند. برای مثال، فرض کنید برای پیگیری نیاز دارید بعد از ثبت نظر از مخاطب، نشانی ایمیل یا وب‌سایت او را دریافت کنید. با استفاده از نوع سوال عدد یا ایمیل، مخاطب تنها با ورود نشانی ایمیل معتبر می‌تواند نظر خود را ثبت کند.
کاربردهای رایج:
فرم تماس با ما، فرم ثبت سفارش، نظرسنجی مشتریان، فرم‌های استخدامی، فرم ثبت نام همایش
مثال رایج:
لطفاً ایمیل خود را وارد کنید:
الگوی ایمیل
سوال آپلود فایل
سوال آپلود فایل به شما امکان دریافت هر گونه فایلی را می‌دهد؛ از عکس و اسکن مدارک گرفته تا ویدیو و پی‌دی‌اف!
کاربردهای رایج:
فرم‌های ثبت نام، فرم‌های ثبت سفارش کار، فرم‌های استخدامی
مثال رایج:
لطفاً رزومه خود را برای ما بارگذاری کنید:
گزینه آپلود فایل
پایان‌بندی پرسشنامه
بعد از تکمیل پرسش‌ها، به پایان‌بندی مناسبی برای پرسشنامه نیاز دارید. در این بخش:
- از شرکت‌کننده در نظرسنجی و تحقیق، تشکر کنید.
- اگر ارزیابی و پرسشنامه شما دارای پاسخ‌های صحیح است، این پاسخ‌ها را در اختیار او بگذارید – با استفاده از ویژگی «نمایش صفحه پاسخنامه» یا «نمایش کلید آزمون» میتوانید لینک پاسخنامه هر پاسخدهنده را با او به اشتراک بگذارید.
- شرکت‌کننده را به صفحه اصلی سایت یا صفحات دلخواه دیگر هدایت کنید.
- از شرکت‌کننده بخواهید پرسشنامه را به سایر دوستان و آشنایان خود ارسال کند.
ترتیب سوالات پرسشنامه
ترتیب سوالات پرسشنامه بایستی براساس هدف تحقیق و مخاطب آن، تعیین شود. از آن‌جایی‌که، یکی از اهداف طراح پرسشنامه ساده‌سازی پاسخدهی به سوالات برای مخاطب است، بهترین ترتیب‌بندی سوالات به شکل زیر است:
- از سوالات آسان به سوالات دشوار
- از سوالات کوتاه به سوالات طولانی و وقت‌گیر
- از سوالات عمومی به سوالات تخصصی
- از سوالات کلی به سوالات جزئی
- از سوالات بسته به سوالات باز
در چنین حالتی، مخاطب با مقاومت کمتر و انگیزه بیشتری سوالات را تا انتها پاسخ می‌دهد.
موضوع دیگری که در ترتیب سوالات مطرح است، محل قرارگیری سوالات شخصی در پرسشنامه است. برای مثال، در سوالات دموگرافیک یا جمعیت‌شناختی، مخاطبان ممکن است نسبت به ارائه اطلاعات شخصی مثل سن، جنسیت، دین، گرایشات جنسی، میزان درآمد و غیره، حساسیت نشان دهند. از این‌رو، توصیه می‌شود این نوع سوالات را در انتهای پرسشنامه و فقط در صورت ضرورت بپرسید. هم‌چنین، لازم است به مخاطب محرمانگی اطلاعاتش یا ناشناس بودن پاسخ‌ها را اطلاع دهید.
سوگیری در پرسشنامه
سوگیری به حالتی ذهنی و ناخودآگاهی اشاره دارد که باعث ترجیح‌دادن حالتی بر حالت دیگر یا نظری بر نظر دیگر می‌شود. سوگیری در تحقیق باعث عدم توجه به برخی حقایق شده و احتمال خطا در پرسشنامه را بالا می‌برد.
در تحقیقات و پرسشنامه‌ها، احتمال اعمال سوگیری از سوی طراح پرسشنامه (سوگیری پژوهشگر)، خود پرسشنامه (سوگیری ابزار تحقیق) یا پاسخدهنده (سوگیری پاسخدهنده) وجود دارد.
سوگیری پژوهشگر زمانی رخ می‌دهد که پیش‌فرض‌های طراح سوال باعث جهت‌دهی به سوالات یا گزینه‌ها شود. برای مثال، اگر طراح سوال موافق جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا باشد و سوال خود را به‌نحوی طراحی کند که موافقت افراد را به همراه داشته باشد، سوگیری اتفاق افتاده‌است. برای مثال به جای اینکه بپرسد: نظر شما درباره جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا چیست؟ بپرسد: آیا موافق جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا هستید؟
سوگیری پرسشنامه نوعی سوگیریست که به جمله‌بندی و شیوه نوشتاری سوالات پرسشنامه، چگونگی استفاده از انواع سوالات، ساختار یا حتی گزینه‌های پاسخ وابسته است. برای مثال زمانی که از مخاطب درباره گرایش مذهبی او سوال می‌پرسید و گزینه‌ای برای ابزار عدم تمایل به پاسخدهی را در قسمت پاسخ‌ها شامل نمی‌شوید، ممکن است پاسخدهنده گزینه نادرستی را انتخاب کند یا از تکمیل پرسشنامه منصرف شود.
سوگیری پاسخدهنده، نوع دیگری از سوگیری است که به دلیل ناتوانی پاسخدهنده در ارائه پاسخ صحیح یا عدم تمایل او به ارائه پاسخ صادقانه رخ می‌دهد.
ناتوانی در ارائه پاسخ صحیح به دلایلی مانند نا‌آشنا‌بودن با موضوع مورد پرسش، پیچیدگی سوالات یا عواملی مثل ترس از قضاوت و شرمندگی پیش می‌آید.
راهکارهای جلوگیری از سوگیری
۱- برای اجتناب از سوگیری پاسخدهنده و دریافت داده‌های نادرست، استفاده از گزینه‌هایی مانند نمی‌دانم، مطمئن نیستم یا تمایل ندارم بگویم می‌تواند راه‌گشا باشد.
۲- لازم است به درستی از سوالات غربال‌گری در ابتدای پرسشنامه آنلاین استفاده کنید. برای مثال اگر در مورد کیفیت خدمات اینترنت۴G مطالعه می‌کنید، در ابتدا بپرسید «آیا تجربه استفاده از اینترنت ۴G را دارید؟» اگر پاسخ مثبت بود، پاسخدهنده می‌تواند به پاسخدهی ادامه دهد. در غیر این‌صورت او را به انتهای پرسشنامه هدایت کنید.
۳- گاهی عدم تمایل به ارائه پاسخ‌های صادقانه به تمایلات اجتماعی افراد برای حفظ آبرو، ترس از قضاوت شدن یا تمایل به ایجاد حس رضایت در دیگران رخ می‌دهد. برای مثال اگر شما برای پرسیدن نظر درباره ارائه کمک مالی به خیریه سوالات‌تان را به شکل زیر بپرسید، احتمالا به پاسخ‌های غیرصادقی روبه‌رو می‌شوید:
سوال اول: به نظر شما کودکان کار نیاز به حمایت سایر افراد جامعه دارند؟ بله/خیر
سوال دوم: حاضرید برای حمایت از کودکان کار مبلغی را بپردازید؟ بله/خیر
برای جلوگیری از چنین حالتی، پرسشنامه خود را به‌صورت ناشناس و بی‌نام برگزار کنید تا مخاطبین بدون نگرانی بتوانند صادقانه نظرات خود را بیان کنند.
تنظیمات پرسشنامه
هر پرسشنامه آنلاین با توجه به هدف و نیازمندی شما می‌تواند تنظیمات ویژه‌ای داشته باشد؛ از تعریف شرط و امتیاز گرفته تا تنظیماتی مثل تعیین مدت زمان پاسخدهی.
در ادامه با این تنظیمات آشنا می‌شوید (برای آشنایی مفصل با ویژگی‌های مختلف پرسشنامه‌های آنلاین به صفحه ویدیوهای راهنمای کار با پرسلاین مراجعه کنید):
۱- تعریف شرط و امتیاز:
تعریف منطق در هر تحقیقی به طراح سوال کمک می‌کند نتایج معتبری جمع‌آوری کند. با تعریف روابط بین سوال‌ها از طریق شرط‌گذاری و افزودن وزن به هر سوال، داده‌های معناداری دریافت می‌کنید.
۲- محدودسازی تکمیل پرسشنامه به جامعه هدف:
گاهی اوقات برای طراح پرسشنامه بسیار مهم است که جامعه آماری مشخصی به سوالاتش پاسخ دهند. چرا که ویژگی‌های این جامعه آماری بخشی از متغیرهای تحقیق او هستند. با محدودسازی دسترسی پرسشنامه میتوانید تنها به جامعه هدف موردنظرتان امکان ورود و تکمیل پرسشنامه را بدهید.
—– در پرسلاین، احراز هویت با کدهای شناسایی مثل کد ملی، کد پرسنلی، شماره دانشجویی، شماره موبایل یا ایمیل مخاطب امکان‌پذیر است. هم‌چنین، میتوانید از این ویژگی برای ناشناس ساختن پرسشنامه استفاده کنید. کافیست به‌صورت تصادفی تعدادی شماره را بین جامعه آماری‌تان توزیع کنید و از آن‌ها بخواهید با ورود این شماره‌ها در نظرسنجی یا تحقیق و ارزیابی شما مشارکت کنند.—–
۳- استفاده از داده‌های موجود مخاطب:
در تحقیقات و نظرسنجی‌هایی که اطلاعات قبلی از مخاطبین در دسترس شماست و برای تحلیل نتایج، به این اطلاعات نیاز دارید، بایستی این داده‌ها را به پرسشنامه خود پاس دهید. بدین منظور، میتوانید این داده‌ها را در ابتدای پرسشنامه از مخاطب بپرسید یا لینک‌های اختصاصی برای هر پاسخدهنده ارسال کنید.
—- با استفاده از ویژگی درج اطلاعات مخفی در پرسلاین، داده‌های موجود از مخاطبان یا مشتریان خود را به پرسشنامه‌یتان پاس دهید و براساس این اطلاعات و متغیرها، لینک‌های اختصاصی بسازید. —-
۴- شناسایی و تفکیک پاسخ‌های تکراری:
در بسیاری از تحقیقات و پرسشنامه‌های سازمانی، علمی یا دانشگاهی، بررسی فراوانی یک متغیر یا ویژگی از جمله اهداف اصلی طراحی آن پرسشنامه به شمار می‌رود. از این‌رو، شناسایی پاسخ‌های تکراری می‌تواند درصد خطای نتایج را به‌شدت کاهش دهد.
طراح پرسشنامه با قراردادن سوالات تکراری یا تغییر ترتیب سوالات می‌تواند پاسخ‌های تکراری را تشخیص دهد.
—- علاوه بر این، با فعال‌سازی «جلوگیری از ثبت بیش از یک‌بار پاسخ» یا «شناسایی پاسخ‌های اسپم» در پرسلاین، از دریافت پاسخ‌های تکراری و غیرمعتبر جلوگیری کنید. —-
توصیه‌های مهم قبل از ارسال پرسشنامه
۱- پرسشنامه را برای بخش کوچکی از جامعه هدف‌تان ارسال کنید و آن را تست کنید.
۲- در هر پرسشنامه فقط به دنبال یک هدف و اندازه‌گیری یک یا دو متغیر باشید.
۳- سوالات خود را بدون ابهام و اعمال سلیقه و نظرات خود بنویسید.
۴- به علائم نگارشی، دستور زبان و املای صحیح کلمات توجه کنید.
۵- از سوالات بسته بیشتر از سوالات باز استفاده کنید. این سوالات، با کژفهمی و ابهام کمی همراهند، به شما داده‌های معتبرتری می‌دهند و تفسیرهای متفاوتی ندارند.
۶- به مخاطب دلیلی برای تکمیل پرسشنامه بدهید. برای مثال، اهمیت مشارکت او را در ابتدای پرسشنامه یادآوری کنید. به او تعداد کم سوالات یا زمان کوتاه تکمیل پرسشنامه را اطلاع دهید، یا در ازای تکمیل پرسشنامه هدیه یا کد تخفیف بدهید.
۷- در هر سوال فقط یک مفهوم یا متغیر را مورد سوال قرار دهید.
۸- به مخاطب آزادی عمل بدهید.
برای مثال در سوال‌های مربوط به دین، سن، جنسیت و غیره گزینه «تمایل ندارم بگویم» را شامل شوید.
هم‌چنین، در سوال‌های عددی به او بازه بدهید، مثلاً به جای اینکه حقوق ماهیانه مخاطب را به شکل عدد دقیق بخواهید، به او بازه‌های عددی حقوق را در چند گزینه نمایش دهید.
۹- با سوالات ناراحت‌کننده، شخصی، دشوار، انتزاعی یا وقت‌گیر پرسشنامه را شروع نکنید.
۱۰- تعداد سوالات پرسشنامه را محدود نگه دارید. هیچ‌کس دوست ندارد زمان زیادی را صرف تکمیل یک پرسشنامه کند!
۱۱- معنای مثبت یا منفی القا نکنید. برای مثال، اگر شما طرفدار حزب سیاسی خاصی هستید، نباید مخاطب متوجه نظر مثبت شما درباره این حزب شود تا بتواند بدون سوگیری و صادقانه به سوال شما پاسخ دهد.
۱۲- لحن پرسش‌ها را صمیمی و بدون تکلف پیش ببرید.
۱۳- از سوالات کلی استفاده نکنید و جزئیات لازم را در هر سوال به پاسخدهنده بدهید.
۱۴- رنگ‌بندی جذاب و متمایزی برای پرسشنامه خود انتخاب کنید. مخاطب نباید از تکمیل پرسشنامه شما به ستوه آید. هم‌چنین، پرسشنامه شما فرصت خوبی برای اثرگذاری بر ذهن مخاطب است؛ آن را هم‌سو با هویت بصری سازمان‌تان طراحی کنید.
۱۵- پرسشنامه را بدون دعوت به اقدام به پایان نرسانید. از مخاطب بخواهید پرسشنامه شما را برای سایرین نیز ارسال کند.
تست پرسشنامه
قبل از ارسال پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین خود به تمام فهرست مخاطبین یا جامعه هدف‌تان، پرسشنامه را برای بخش کوچکی از این گروه بفرستید و مطمئن شوید تمام بخش‌های پرسشنامه برای این گروه قابل فهم است. برای مثال، پاسخ‌ها را به‌دقت بررسی کنید یا پرسشی در انتهای پرسشنامه بگنجانید و از آن‌ها بخواهید نظرشان درباره پرسشنامه را با شما در میان بگذارند. بعد از تست پرسشنامه و اطمینان از شفافیت آن، پرسشنامه را برای کل جامعه آماری‌تان بفرستید.
ارسال و توزیع پرسشنامه نهایی
با استفاده از کانال‌های توزیع مختلف مثل شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها، ایمیل، پیامک یا پوش نوتیفیکیشن، پرسشنامه خود را به دست مخاطبین برسانید.
به مخاطبین اهمیت مشارکت‌شان در تحقیق‌تان را یادآوری کنید. در صورت امکان برای تشویق به تکمیل پرسشنامه، هدیه یا کد تخفیفی در نظر بگیرید. به‌علاوه میتوانید پرسشنامه‌یتان را ازطریق تبلیغات آنلاین توزیع کنید و به ازای هر بار تکمیل آن، هزینه کمی بپردازید.
سخن آخر
طراحی پرسشنامه‌های شفاف، کوتاه، کاربرپسند و استاندارد، با کمی دقت نظر و با استفاده از ابزار مناسب به شما کمک می‌کند در وقت و هزینه خود و دیگران صرفه‌جویی کنید. با نرم‌افزار پرسشنامه‌ساز پرسلاین این مسیر را به‌سادگی پیش ببرید. در پرسلاین:
- انواع سوالات را طراحی کنید؛ از سوالات متنی و چندگزینه‌ای گرفته تا سوالات طیفی، عدد و درجه‌بندی.
- روی سوالات شرط تعریف کنید و براساس شرط‌ها امتیازگذاری کنید.
- اطلاعات قبلی مخاطبین را به پرسشنامه پاس دهید و تحلیل نتایج را معنادار و ساده کنید.
- ازطریق API یا وب‌هوک، پرسشنامه را به پایگاه داده‌های خودتان وصل کرده و نتایج را روی سرورهای خود نگه‌داری کنید.
- قالب پرسشنامه را با رنگ و تصویر دلخواه‌تان طراحی کنید. لوگویتان را نمایش دهید یا تصویر پس‌زمینه انتخاب کنید.
- از ثبت بیشتر از یک پاسخ توسط هر پاسخدهنده جلوگیری کنید. قابلیت شناسایی پاسخ‌های تکراری را فعال کنید یا زمان پاسخدهی به پرسشنامه را به بازه مشخصی محدود کنید.
- پرسشنامه را ازطریق ایمیل و پیامک و رسانه‌های اجتماعی توزیع کنید.
- نتایج و نمودارهای آماری را در لحظه ببینید و با اعمال فیلتر و تعریف شرط، گزارش‌های پیشرفته دریافت کنید.
به شدت راهنمای خوب و جامعی بود. ممنونم
حمید عزیز ممنون از نظرت. خوشحالیم که برات مفید بوده.
اطلاعات مفید و ارزنده ای بود،من میخوام یک پرسشنامه طراحی کنم میتونم از کمک شما بهره بگیرم