پرسشنامه‌ها و نظرسنجی‌های کاغذی تا بیست و چند سال پیش آسان‌ترین روش برای انواع تحقیقات بازار بودند؛ تا اینکه نظرسنجی آنلاین و پرسشنامه آنلاین معنای متفاوتی از سهولت ارائه کرد. پرسشنامه‌ها و نظرسنجی‌‌های زیادی با نرم افزار پرسشنامه آنلاین تهیه شد و اقتصاد نوین با استفاده مطلوب از این دروازه جدید راه خود را به سمت موفقیت پیش گرفت. 

پس از مدتی مشخص شد در بین پرسشنامه‌ها تعدادی بازخورد مافوق تصور دارند و تعدادی بر خلاف تصور نتیجه مطلوبی به دنبال ندارند. ظاهرا نقطه‌های کوری هم وجود داشتند که از دید پنهان مانده بود. 

اشتباهات رایج در نوشتن پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین،‌ منجر به کاهش نرخ پاسخ‌دهی یا جمع‌آوری داده‌هایی با کیفیت پایین می‌شوند. در این نوشته سعی می‌کنیم به بررسی ۷ اشتباه رایج در طراحی پرسشنامه آنلاین و روش جلوگیری از بروز آن‌ها بپردازیم.

۱. از شخصی‌سازی نکردن فرم و پرسشنامه آنلاین پرهیز کنید

سازمان‌ها برای شخصی‌سازی و تعاملی‌کردن محتوا در ایمیل‌ مارکتینگ، طراحی وب‌سایت و امثال آن، وقت و منابع زیادی صرف می‌کنند؛ اما فراموش نکنید پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین نیز یک نقطه تماس با مشتری و مخاطبان است. شخصی‌سازی فرم و پرسشنامه برای پاسخ‌دهندگان جذاب بوده، نرخ پاسخ‌دهی را بالا می‌برد و داده با کیفیتی نیز جمع‌آوری می‌کند. در پُرس‌لاین، به عنوان یک نرم افزار فرم ساز، از این اشتباه به راحتی می‌توان اجتناب کرد:

• • صفحه خوش‌آمدگویی صمیمانه‌ای ایجاد کنید که به اختصار زمان پاسخ، انواع سوالات، علل پرسش و اینکه چه استفاده ای از پرسشنامه می‌شود را توضیح دهد.
  • قرار دادن امتیاز ویژه برای کسانی که پرسشنامه را تکمیل می‌کنند می‌تواند عاملی برای جذابیت و افزایش بازخورد باشد.
  • از امکان پایپینگ پاسخ و مقادیر اطلاعات مخفی استفاده کنید و پاسخ‌دهندگان را چه در صفحه خوش‌آمدگویی، چه در متن سوال‌ها و یا در صفحه تشکر با نامشان مخاطب قرار دهید.

• از امکان «افزودن شرط» استفاده کنید تا هوشمندانه بر اساس پاسخ‌های کاربران، سوال‌های مرتبطی نمایش داده شود. به این ترتیب، هر مخاطب به جای مشاهده کلیه سوال‌ها و رد کردن دستی سوال‌های نامرتبط، تنها بخش‌های مرتبط با خود را می‌بیند و به‌راحتی پاسخ می‌دهد.

۲. از به‌کاربردن طراحی و رنگ‌بندی کسل‌کننده پرهیز کنید

یکی از بزرگترین اشتباهات افرادی که پرسشنامه آنلاین ایجاد می‌کنند، این است که زمانی را برای جذاب کردن بصری پرسشنامه اختصاص نمی‌دهند. پاسخ‌دهی به فرمی که طراحی جذابی ندارد، عبارات فارسی در آن به‌جای راست به چپ‌، از چپ به راست نوشته شده‌اند، پیام‌ها به انگلیسی است، در موبایل به‌هم‌ریخته نمایش داده می‌شود و مواردی مشابه، تجربه نامناسب و کسل‌کننده‌ای را رقم خواهد زد. 

طراحی صحیح و مناسب پرسشنامه آنلاین و نظرسنجی آنلاین به پاسخ‌دهندگان کمک می‌کند که درک بهتری از سوالات پیدا کنند. برای آشنایی بیشتر با نحوه طراحی پرسشنامه آنلاین این مقاله را بخوانید:

در پُرس‌لاین در هر سوال از آیکون، تصویر و یا ویدیوی مناسبی استفاده کنید. اگر مطمئن نیستید که تصویرسازی مناسب است یا خیر، بهتر است ابتدا چند نمونه پرسشنامه طراحی‌شده در پُرس‌لاین را  ببینید.

۳. از به‌کاربردن تعداد زیاد سوال‌های پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین پرهیز کنید

تعداد زیاد سوالات پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین باعث می‌شود پاسخ‌دهندگان پاسخ‌دهی را رها کنند یا با دقت پایین و بدون توجه کافی به پاسخ‌دهی بپردازند. بنابراین نه تنها تعداد پاسخ‌های جمع‌آوری‌شده کاهش می‌یابد، بلکه کیفیت داده‌ها نیز نامطلوب خواهد بود.

در نتیجه بهتر است حداقل تعداد سوال را در پرسشنامه و فرم گنجاند به‌طوری‌که تکمیل پرسشنامه در کمتر از ۱۰ دقیقه قابل انجام باشد؛ مخصوصا اگر در کمتر از ۵ دقیقه بتوان به سوال‌ها پاسخ داد، نرخ پاسخ‌دهی به شدت افزایش خواهد یافت.

همچنین اگر تا حد امکان، نوع سوالات نظرسنجی و مقیاس اندازه‌گیری آن‌ها را تغییر ندهید، پاسخ‌دهندگان مجبور نیستند در هر سوال، دستورالعمل‌های جدیدی برای پاسخ‌دهی را مطالعه کنند و خسته شوند.

۴. از انواع مختلف پرسشنامه‌ها و سوالات به اشتباه و به‌طور نامرتبط استفاده نکنید

نوع پرسشنامه و سوالاتی که به اشتباه برای رسیدن به پاسخ انتخاب می‌کنید، هم می‌تواند پاسخ‌دهنده را گیج کند و هم کیفیت داده‌ها را کاهش دهد. این اشتباه در زمینه‌های مختلف زیر اتفاق می‌افتد:

• در این اشتباه رایج، مثلا، به‌جای استفاده از سوال چند‌گزینه‌ای، سوال اولویت‌دهی به‌کار می‌برید یا بالعکس به‌جای استفاده از سوال عددی، سوال متنی مورد استفاده قرار می‌دهید. 
• البته ایراد اشتباه دیگری که ممکن است اتفاق بیفتد ارسال سوالات نظرسنجی و پرسشنامه به مخاطبان نامرتبط است. به‌عنوان مثال پرسش درباره وسیله برقی از فردی که خریدار پوشاک از شما بوده‌ است. 
• نمونه دیگر سوالات غیرقابل‌خواندن، نامشخص، مبهم یا نامفهوم هستند. 

ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش تعیین برنامه و اهداف آینده سازمان پرسشنامه آنلاین است. اما نه به آن معنی که هر پرسشنامه آنلاینی می‌تواند چنین قابلیتی داشته باشد. راهنمای انتخاب نوع سوال در پرسشنامه آنلاین انتخاب مناسب را به شما نشان می‌دهد.

راهکارهای زیر برای اجتناب از این اشتباه تاثیر خوبی دارد:

• عجله نکنید و زمان بیشتری را برای انتخاب انواع سوال صرف کنید.
• از نمونه پرسشنامه‌های آماده پُرس‌لاین استفاده کنید.
• پیش از فعالسازی و ارسال پرسشنامه، آن‌ را با عده‌ای تست کنید. اگر مایلید لینک پرسشنامه‌ای که ایجاد کرده‌اید را برای تیم موفقیت مشتری پُرس‌لاین ارسال کنید تا شما را راهنمایی کنیم.

۵. از ایجاد سوالات  با پاسخ اجباری آن هم به تعداد زیاد پرهیز کنید

برای شما به عنوان طراح پرسشنامه در پُرس‌لاین، اجباری کردن پاسخ به هر سوال، تنها با یک کلیک امکان‌پذیر است، اما تعداد زیاد سوال‌های با پاسخ اجباری مخصوصا اگر در مورد اطلاعات محرمانه هم باشد، منجر به رها کردن پاسخ‌دهی و ترک پرسشنامه آنلاین می‌شود.

برای اجتناب از این اشتباه دو راهکار وجود دارد:

• به خوبی فکر کنید که پاسخ‌دهی به هر سوال، با توجه به اهداف نظرسنجی، اجباری است یا صرفا بهتر است که پاسخ آن سوال را نیز داشته باشید. اگر حالت دوم در مورد سوال پرسشنامه صدق می‌کند،‌ از اجباری کردن پاسخ‌دهی صرف‌نظر کنید.
• در سوال‌های چندگزینه‌ای و طیفی، گزینه نظری ندارم، سایر یا کاربرد ندارد را قرار دهید. این روش کمک می‌کند تا پاسخ‌دهندگان اگر از بین گزینه‌های پاسخ جوابی نیافتند، گزینه مناسبی را برای پاسخ‌دهی پیش‌روی خود ببینند.
• در صورت استفاده از سوالاتی که پاسخ آن‌ها محرمانه است، برای مخاطب توضیح دهید که این اطلاعات محرمانه می‌ماند و فاش نمی‌شود. 

۶. در انتهای پاسخ‌دهی به پرسشنامه و نظرسنجی، مخاطبان را رها نکنید

نرخ پاسخ‌دهی به پرسشنامه مهم‌ترین و ضروری‌ترین فاکتور قابل توجه است؛ اما دومین عامل حائز اهمیت، پنجره تعاملی جدیدی است که از طریق ساخت پرسشنامه آنلاین با مشتری باز شده است. بهتر است  بعد از اینکه مخاطبان و مشتریان به سوال‌های پرسشنامه پاسخ دادند، با سفارشی‌سازی صفحه تشکر، مشتری را به صفحه مورد نظر خود هدایت کنید. این صفحه می‌تواند معرفی محصول جدید، رویداد پیش‌ رو یا صفحه تخفیف‌های ویژه باشد.

به‌علاوه در مواردی که در جریان نمایشگاه، سمینار و یا رویدادی از پرسشنامه آنلاین استفاده می‌کنید، بهتر است در پایان پاسخ‌دهنده را به صفحه گزارش‌ها هدایت کرده یا تنظیم کنید که مجددا فرم به صورت خودکار برای پاسخ‌دهنده بعدی بارگذاری شود.

 ۷. اطلاعات غیرضروری درخواست نکنید

اگر به دنبال کوتاه‌کردن زمان پاسخ‌دهی به پرسشنامه و کاهش تعداد سوال‌های پرسشنامه هستید، یکی از بهترین راه‌ها این است که سوال‌های غیرضروری نپرسید، به‌خصوص سوال‌هایی مانند نام مشتری، اطلاعات تماس وی، تاریخ خرید‌ها و سفارشات وی که اطلاعات آن‌ها را در اختیار دارید.

با استفاده از امکان «درج اطلاعات مخفی» می‌توانید اطلاعاتی را که از قبل در اختیار دارید در پرسشنامه به‌ کار برید.  البته قادر هستید از API پُرس‌لاین هم استفاده کنید و یکپارچگی میان پایگاه‌های داده مختلف را به‌راحتی ایجاد کنید.

نتیجه‌گیری

پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین ابزاری ساده برای انواع تحقیقات بازار است. این ابزار مهم چنانچه استانداردهای لازم را نداشته باشد نه تنها سازمان را به سمت ارتقا پیش نمی‌برد بلکه مانعی بزرگ برای نیل به اهداف خواهد شد. در صورتی‌ که تبحر لازم برای ایجاد سوالات پرسشنامه و نظرسنجی آنلاین را ندارید و راه حل سریع‌تری برای رسیدن به پرسشنامه‌ای صحیح می‌خواهید، کافی است از پرسشنامه‌های ازپیش‌آماده پرس لاین استفاده کنید.